“Als het niet lukt tussen PS en N-VA is…

Belang van Limburg – Liliana Casagrande en Timmie van Diepen 

Wordt Egbert Lachaert straks de nieuwe voorzitter van Open Vld? De man die in november nog eigenhandig de paars-groene dromen van de partijtop dwarsboomde, sluit vandaag een Vivaldi-coalitie zonder N-VA niet langer uit. “De crisis in de Wetstraat is nu zodanig diep dat je niet meer op basis van een kleurenpalet dingen kunt uitsluiten.” 

Lees meer ““Als het niet lukt tussen PS en N-VA is Vivaldi mogelijk”” →

Terzake: over de begroting en de nood aan sociaal…

Terug naar de blauwe basisprincipes

Trends – Alain Mouton // foto: Belga

De favoriet van de basis en de burgemeesters, en dus een grote kanshebber. Zo wordt de kandidatuur van Egbert Lachaert voor het voorzitterschap van Open Vld ingeschat. Ook zijn uitgesproken liberale sociaaleconomische profiel zou in zijn voordeel spelen.

“Wanneer ik heb besloten me kandidaat te stellen voor het voorzitterschap? Toen Francesco Vanderjeugd een maand geleden zijn ambitie heeft opgeborgen om partijvoorzitter te worden en zich achter Bart Tommelein schaarde. Ik kreeg toen veel telefoontjes van liberale West-Vlamingen met de vraag dat ik me kandidaat zou stellen. Er was behoefte aan iemand die de blauwe basisprincipes scherpstelde.” Dat vertelt Egbert Lachaert aan de telefoon, terwijl hij na de bekendmaking van zijn kandidatuur van afspraak naar afspraak holt.

“Met de liberale basisprincipes bedoel ik dat we opkomen voor de mensen die werken. Mijn boodschap is ook dat iemand recht heeft op alle sociale voorzieningen als hij ons land binnenkomt, maar hij moet dan wel bijdragen”, legt de Oost-Vlaming uit. Dat programma doet aan dat van de N-VA denken. Lachaert repliceert: “Ik wil België niet afbreken, maar ik wil wel een efficiëntere en slankere staat.”

Regering met de PS

Merelbekenaar Egbert Lachaert is naast Bart Tommelein en Els Ampe de derde kandidaat-voorzitter bij de Vlaamse liberalen. Eind maart vinden de verkiezingen plaats. Lachaert wordt gezien als de kandidaat van de donkerblauwe rechterflank. Hij kwam eind november vorig jaar in allerijl terug van een parlementaire missie in Taiwan, toen het ernaar uitzag dat voorzitter Gwendolyn Rutten overstag zou gaan en een paars-groene regering wilde vormen met PS-voorzitter Paul Magnette op basis van een informateursnota die donkerrood kleurde.

“Het paars-groene verhaal is voorbij en momenteel zit onze partij in het defensief”, geeft Lachaert toe. “We kunnen federaal nog altijd uit de boot vallen. Als we toch in een regering stappen, zal het niet makkelijk gaan. Zelfs zonder de N-VA wordt het aartsmoeilijk met de PS een akkoord te schrijven. De socialisten willen de taxshift en de lagere vennootschapsbelasting van de regering-Michel terugdraaien. Dat gaat niet.”

Zijn kritische houding tegenover de PS heeft Lachaert nooit windeieren gelegd. In 2012 haalde hij bij de voorzittersverkiezingen uit het niets 41 procent van de stemmen. “Omdat hij toen een veto stelde tegen een regeringsdeelname met de PS”, zegt een partijtopper. “Gwendolyn Rutten won de verkiezingen en werd onder druk gezet om Lachaert in het partijbestuur op te nemen. Die stroming in de partij moest toch vertegenwoordigd zijn aan de top? Maar Rutten had er geen oren naar.”

Ondertussen is Lachaert in de partij opgeklommen tot fractievoorzitter in de Kamer. “Hij heeft de steun van de burgemeesters en een belangrijk deel van de basis”, zegt een liberale cabinetard. “Een grote kanshebber dus. De mensen die voor de partij werken, zullen eerder Bart Tommelein steunen. Ik verwacht een duel Lachaert-Tommelein met een nipt eindresultaat.”

Expert in arbeidsrecht

Egbert Lachaert is afkomstig uit de donkerblauwe rand rond Gent en werd volbloed liberaal als reactie op een extreemlinkse leraar geschiedenis. Wijlen zijn vader Patrick Lachaert was een tijdlang Vlaams volksvertegenwoordiger voor de Open Vld. Net zoals zijn vader begon Egbert Lachaert zijn loopbaan als advocaat. Hij specialiseerde zich in sociaal recht en arbeidsrecht. “Ik heb dat dertien jaar gedaan en moest meermaals met de vakbonden onderhandelen tijdens sociale conflicten en herstructureringen.”

“Weinig politici kennen de arbeidsmarkt en het arbeidsrecht zo goed als Egbert”, zegt een kabinetsmedewerker. “Hij onderhandelde over die materie tijdens de formatie van de regering-Michel.” Lachaert profileerde zich daarna als een scherp criticus van minister van Werk Kris Peeters (CD&V) en de sociale partners. Die probeerden volgens de Open Vld’er regeringsmaatregelen uit te hollen, zoals de strengere toegang tot het brugpensioen of SWT.

Zijn werk als parlementslid combineert hij met die van eerste schepen in zijn gemeente Merelbeke. Dat betekent dat er minder tijd is voor zijn hobby’s, voetbal en fietsen. “De vrijdagavond naar de voetbaltraining van mijn zoon gaan, is heilig. Elk jaar staat ook een fietsvakantie op de agenda.” Op zijn 26ste, net na zijn stage aan de balie, fietste Lachaert vier maanden door Australië en Nieuw-Zeeland. “Ik heb me nog nooit zo vrij gevoeld als in het Tasmaanse regenwoud”, zei hij daarover.

Kandidaat Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert trapt Antwerpse campagne af…

Gazet van Antwerpen (JAA)

Egbert Lachaert, die vorige week bekendmaakte dat ook hij naast Bart Tommelein en Els Ampe kandidaat-voorzitter is bij Open Vld, trapte zijn Antwerpse campagne af in Schoten. De eerste schepen van Merelbeke kreeg in café Den Botermelk een warm onthaal van plaatselijk Open Vld-boegbeeld Paul Valkeniers.

Die maakt er geen geheim van dat Lachaert volgens hem en de hele Schotense afdeling de voorkeur geniet om dit voorjaar Gwendolyn Rutten op te volgen als partijleider.

“Eindelijk terug iemand die hamert op de echte liberale principes zoals een slanke overheid, ondernemen en veiligheid”, aldus Valkeniers.

Lachaert daagde ook de aanwezige N-VA-mandatarissen uit door te stellen dat Open Vld haar verloren positie als dé partij voor mensen die werken en ondernemen in Vlaanderen zal heroveren. De Antwerpse campagne brengt Lachaert de komende weken ook nog naar Wilrijk, Grobbendonk en andere gemeenten.

Schotens afdelingsvoorzitter Carmello Arcidiacono nam ook het woord en riep op tot eenheid. Hij kreeg een warm applaus van de leden voor de manier waarop hij de partij door moeilijk vaarwater geloodst heeft. Het kwam in 2019 zelfs tot een scheuring na een openlijke ruzie over de lokale voorzittersverkiezing. (jaa)

“Heel veel mensen weten niet meer waarvoor wij staan”

De Tijd – Jasper DHOORE

Als ‘consequente’ liberaal gooit Egbert Lachaert zich in de voorzittersrace bij Open VLD. Zijn plan: terugkeren naar de sociaal- economische roots van de liberalen. ‘Als we waren meegegaan met de paars-groene plannen van Paul Magnette, kwam het voortbestaan van de partij in het gedrang.’

Barack Obama, antwoordt Egbert Lachaert zonder verpinken op de vraag door wie hij zich laat inspireren in de aanloop naar de voorzittersverkiezingen bij Open VLD. ‘De partij heeft een Obama nodig die de partij kan doen terugkeren naar haar roots en die de hoop kan binnenbrengen. Ik wil die persoon zijn.’ De 42-jarige Oost-Vlaming wierp zich donderdag in de race om Gwendolyn Rutten op te volgen. Hij neemt het daarbij op tegen de Oostendse burgemeester Bart Tommelein en Vlaams Parlementslid Els Ampe. Tegen eind maart moet duidelijk zijn wie zijn intrek mag nemen in het statige hoofdkwartier aan de Brusselse Melsensstraat.

Lachaert, Kamerfractieleider voor zijn partij, wordt gezien als de kandidaat van de donkerblauwe vleugel, al hoort de jurist dat niet graag. Hij voerde het openlijke verzet tegen Rutten aan toen zij gesprekken met toenmalig informateur Paul Magnette (PS) wou beginnen over een paars-groene regering. ‘Als we waren meegegaan met Magnette, kwam het voortbestaan van de partij in het gedrang’, zegt hij. Tommelein wordt gezien als de kandidaat van de paars-groene vleugel, Ampe zet zich in de markt als de anti-establishmentkandidaat.

Toen Lachaert in 2012 als nobele onbekende in de race voor het voorzitterschap van Open VLD stapte, tekende hij zijn campagne samen met enkele vrienden uit aan zijn keukentafel. Deze keer pakt hij het professioneler aan. De komende weken zullen bekende en minder bekende liberalen zich tot Team Egbert bekennen. Maar de boodschap lijkt nog sterk op die van 2012. De partij moet terug naar haar roots, het liberale discours moet beter uit de verf komen en de partijtop moet vernieuwen.

De voorzittersverkiezingen begonnen al afgelopen zomer, toen de West-Vlaamse outsider Francesco Vanderjeugd zich kandidaat stelde. ‘Hij werkte aan een interessant verhaal, waarbij het vernieuwen van de partijstructuren centraal stond. Maar hij heeft die oefening niet afgemaakt’, zegt Lachaert. Vanderjeugd schaarde zich enkele weken geleden achter de kandidatuur van Tommelein. ‘Ik heb veel telefoontjes gekregen uit West-Vlaanderen. Mensen zeiden me dat de partij nood heeft aan een voorzitter die duidelijke taal spreekt en die vernieuwing en geloofwaardigheid uitstraalt. Op de nieuwjaarsrecepties hoorde ik hetzelfde signaal. Ik vond dan ook dat ik mijn kans moest wagen.

‘Door de paars-groene vrijage brak in de partij een oorlog uit. Hoe wilt u als voorzitter de rust doen weerkeren?’

Egbert Lachaert: ‘Een deel van de partij wilde de paars-groene onderhandelingen een kans geven vanuit de redenering dat we ons zo zouden kunnen profileren tegen de N-VA. Ik geloofde daar niet in. Ik vind het verkeerd de koers van een partij te bepalen op basis van wat een andere partij doet of zegt. Bovendien stelden we vast dat de richting die Magnette in zijn informateursnota’s insloeg tegengesteld was aan het beleid van de regering-Michel. Zijn nota was imbuvable, zowel voor mezelf als voor de Kamerfractie en een groot deel van onze burgemeesters en achterban. We vreesden dat we door in paars- groen te stappen al onze geloofwaardigheid te grabbel zouden gooien. Ik ontken niet dat de discussie tot zware meningsverschillen in de partij heeft geleid, maar de plooien zijn wat mij betreft gladgestreken.

”Die episode heeft voor mij wel bewezen dat de partij nood heeft aan duidelijkheid. Mijn grootste zorg is dat heel veel mensen niet meer weten waarvoor we staan. Ik wil het vertrouwen doen weerkeren door terug te keren naar onze roots. Ik wil in mensentaal uitleggen waar het liberalisme voor staat. Daarom moeten we meer de klemtoon op het sociaal-economische programma leggen. Het arbeidsmarkt- en fiscaal beleid moet weer centraal komen te staan. We zijn er voor mensen die werken en ondernemen. Zij creëren welvaart in onze samenleving. Enkel zo kunnen we hogere pensioenen en een sterke sociale zekerheid krijgen.

“Doordat uw partij zich de afgelopen twintig jaar kapot heeft geregeerd, is de NVA met dat thema gaan lopen”

Lachaert: ‘Op sociaal-economisch vlak zijn zij een bondgenoot, maar we moeten weer de marktleider worden op dat thema. De N-VA is en blijft een partij die in artikel een van haar partijstatuten nog altijd een onafhankelijk Vlaanderen als einddoel naar voren schuift. Dat betekent dat het sociaal-economische niet de eerste bekommernis is van die partij. Dat hebben we ook gezien bij de val van de regering-Michel, toen ze zich liever verzette tegen het VN-migratiepact, een tekst die juridisch niet eens bindend is in ons land, dan de sociaal-economische hervormingen uit de arbeidsdeal te verwezenlijken.

“Gaat u enkel focussen op het sociaal-economische?“

Egbert: ‘Nee, veiligheid en migratie zijn de twee andere prioriteiten. Veiligheid is een kerntaak van de overheid, maar veel gewone burgers voelen zich in de steek gelaten. In de regering-Michel zaten de veiligheidsdepartementen bij de N-VA en Justitie bij CD&V, waardoor we die thema’s wat links hebben laten liggen. Dat is problematisch. Als we het gevoel van straffeloosheid niet kunnen wegwerken, krijgen de mensen hun geloof in de politiek niet terug.

”Het migratiedebat hebben we dan weer te lang overgelaten aan extreemrechts, dat mensen discrimineert, en aan extreemlinks, dat elke bootvluchteling een sociale woning wil geven. Daartussen moeten we een liberaal verhaal brengen. Iemand met een kleurtje die hier iets wil uitbouwen, past perfect bij onze partij. Maar migratie mag niet worden gezien als een toegangsticket tot een sociaal systeem. We geven kansen aan mensen en bestrijden discriminatie, maar wie profiteert – of dat nu een witte Belg is of iemand met een kleur – pakken we aan.

“U profileert zich nadrukkelijk op veiligheid en migratie, toch rechtse thema’s…“

Lachaert: (onderbreekt) ‘Ik haat zulke etiketten. Ik ben nu plots een rechtse liberaal. Als schepen van het OCMW in Merelbeke vonden ze dat ik een zeer sociaalvoelende liberaal was. Ik vind dat ik een consequente liberaal ben.

“Maar in ‘verbinden’ – hoor er gerust het Gentse accent van burgemeester Mathias De Clercq bij – gelooft u niet?“

Lachaert: ‘Ik weet dat Mathias dat woord vaak gebruikt, maar je moet dat in de Gentse context zien. Hij capteert wat leeft in zijn stad en je moet hem dat ook laten doen. Maar een stad als Gent is niet hetzelfde als het gebied dat errond ligt. Eén ding is duidelijk: ik zal nooit iets doen dat ingaat tegen het liberale DNA en onze sociaal-economische agenda. Als je dat DNA verliest, heb je geen bestaansreden meer. Daarom was ik het niet eens met Mathias’ oproep om enthousiast in paarsgroen te stappen. Door dat te doen, geef je alle sleutels uit handen en zet je Paul Magnette in een zetel.’

Over de formatie gesproken: wat moet er nu gebeuren?
Lachaert: ‘De informateurs proberen de PS en de N-VA, die de grootste zijn in hun regio, samen in een regering te krijgen. In zo’n scenario is het waarschijnlijk dat wij in de oppositie belanden en dan is dat maar zo. Als dat niet lukt, moeten andere oplossingen worden gezocht.’

Een oppositiekuur sluit u niet uit?
Lachaert: ‘Als je twintig jaar hebt bestuurd, is een stap naar de oppositie geen evidentie. Maar ik heb er geen schrik voor.’

Bent u bereid in een fameuze Coalition 77 – paars-groen aangevuld met DéFi – of de Coalition 80 – paars-groen aangevuld met het cdH – te stappen?
Lachaert: ‘Paars-groen is na de uitsluiting van Emir Kir uit de PS geen optie meer. Die coalitie beschikt niet langer over een meerderheid. Ook de Coalition 77 is totaal geen optie. Paars-groen beschikte niet over een Vlaamse meerderheid, maar wel over een ruime Franstalige meerderheid. Dan gaan we het overwicht van de Franstaligen nog wat groter maken met DéFi, een linkse partij die altijd zeer kritisch is geweest over Vlaanderen? Dat lukt niet. Als de N-VA niet meewil, moet er een regering komen waar CD&V wel deel van uitmaakt. Een regering zonder de drie grootste partijen gaat niet. Ça, c’est un peu trop. De PS moet begrijpen dat ze niet én de N-VA kan uitsluiten én naar ons en CD&V geen inhoudelijke toegevingen doen.’

Het land zit totaal geblokkeerd. Hoe vermijden we dat in de toekomst?
Lachaert: ‘Ik ben niet in de politiek gestapt om een jaar mee te maken zoals het voorbije jaar. Ik wil dingen kunnen hervormen en dat lukt enkel als we een functionele staat hebben en een functioneel kiessysteem. Nu kunnen we oneindig in lopende zaken blijven. Laat ons daarom een deblokkeringsmechanisme in de grondwet inschrijven. Daarvoor zijn er een aantal opties. Je zou kunnen zeggen dat, als er na zes maanden geen regering is, er automatisch een federale regering komt waarin de partijen die in de deelstaten regeren moeten zitten. Daarnaast moeten we ook durven na te denken over een staatshervorming.’

Een staatshervorming? Uw partij vond dat toch geen prioriteit?
Lachaert: ‘Omdat het bij staatshervormingen altijd over symboliek ging, waardoor de Belgische overheid intussen een van de duurste ter wereld is. We hebben geen zin in oeverloze discussies over meer federalisme of over het invoeren van het confederalisme. De vraag die we ons moeten stellen is hoe we de staat 5 procent minder kunnen doen kosten. Er zijn zaken waarvan je voelt dat de gemeenschappen er helemaal anders naar kijken. De arbeidsmarkt is daar misschien het mooiste voorbeeld van. Om efficiënter te werken, kun je die beter splitsen. Het klimaatbeleid kan dan weer beter op federaal niveau worden gebracht, want de klimaatproblematiek stopt niet aan de grenzen.’

Hoe denkt u de Franstaligen, die nog steeds demandeur de rien zijn, te overtuigen?
Lachaert: ‘De Franstaligen leggen in 2024 een hervorming van de financieringswet op tafel omdat ze in de financiële problemen zitten. Iedereen ziet bovendien dat de toestand in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest niet houdbaar is. Hetzelfde met de federale overheid, die almaar meer in ademnood komt en die geen geld heeft om haar kerntaken goed uit te voeren. We moeten het systeem durven te herdenken, los van alle symboliek.’

Gaat uw partij 2024 wel halen? Door de recente perikelen lijkt de kiesdrempel dichtbij.
Lachaert: ‘Nu overdrijft u. Ik geloof weliswaar niet dat er binnen tien jaar nog evenveel partijen zijn als vandaag. Maar wat onszelf betreft ben ik er gerust op en ook de socialisten zitten op een beter spoor. Conner Rousseau, de nieuwe sp.a-voorzitter, keert terug naar de roots van de partij en dat werkt. Hij kan dat net zoals wij doen omdat we elk kunnen terugvallen op onze ideologie – het liberalisme in ons geval, het socialisme bij hen. Als we onze principes zuiver krijgen en we vernieuwen de partijleiding, is er hoop.’

Een vernieuwde partijleiding? Gaat u de oude krokodillen opzijschuiven?
Lachaert: ‘De gevestigde waarden moeten niet meteen weg, maar ze moeten wel worden uitgedaagd. Ik ga me niet alleen kandidaat stellen. De komende dagen en weken gaan heel wat mensen zich in Team Egbert inschakelen. De eerste mensen die op de voorgrond zullen treden, zijn enkele selfmade women and men die lokaal een carrière hebben uitgebouwd en die een laatste zetje nodig hebben om nationaal door te breken. Hen wil ik helpen in het partijbureau te geraken, zodat ze de gevestigde waarden kunnen challengen.’

Waar legt u de lat voor de partij? Opnieuw de grootste worden?
Lachaert: ‘Dat is niet onmogelijk. Als we een duidelijk merk worden en duidelijke standpunten innemen, gaan kiezers nadenken over ons. Dan kunnen ze voor of tegen zijn, maar je staat wel ergens voor. Als je dat doet, kun je weer groeien. Als liberale partij zullen we misschien nooit een volkspartij van meer dan 30 procent worden, maar we kunnen wel ver geraken.’

EGBERT LACHAERT (42)

Is de Kamerfractieleider van Open VLD. Hij kreeg nationale bekendheid toen hij zich in 2012 vanuit het niets kandidaat stelde voor het voorzitterschap van zijn partij en 40 procent haalde in een tweestrijd met Gwendolyn Rutten. In 2013 belandde hij in het Vlaams Parlement, in 2014 in de Kamer. Hij is sinds 2013 ook schepen in Merelbeke. Lachaert is jurist van opleiding.